Nederlandse Vereniging van Antroposofische Artsen (NVAA): www.nvaa.nl: De NVAA is een vereniging van artsen die zich na hun universitaire studie geneeskunde verder hebben verdiept in de antroposofische geneeskunde.

Academie Antroposofische Gezondheidszorg: https://academieag.nl: De AAG verzorgt scholingen voor professionals in de  gezondheidszorg op (post)academisch en (post)HBO-niveau.

Lectoraat Antroposofische Gezondheidszorg: www.hsleiden.nl/antroposofische-gezondheidszorg: Hogeschool Leiden heeft als enige in Nederland een lectoraat dat zich richt op het kennisdomein van de antroposofische gezondheidszorg.

Nederlandse Vereniging van Antroposofische Zorgaanbieders (NVAZ): www.nvaz.nl: De NVAZ is een brancheorganisatie voor alle antroposofische zorg.

Opleiding vaktherapie (kunstzinnige therapie): www.hsleiden.nl/vaktherapie: De opleiding Vaktherapie van Hogeschool Leiden leert hoe je mensen kunt helpen in hun ontwikkeling met behulp van kunstzinnige therapieën uit de antroposofische gezondheidszorg.

Gezondheidsvereniging Antroposana: www.antroposana.nl/: Antroposana is een gezondheidsvereniging voor mensen die kiezen voor antroposofische gezondheidszorg.

Tijdschrift Ita: www.antroposana.nl/ita: Ita is het tijdschrift van Antroposana, landelijke gezondheidsvereniging antroposofische gezondheidszorg.

Aandacht voor jou als geheel: https://aandachtvoorjoualsgeheel.nl: Website voor wat je weten wilt en wat je weten moet als je nieuwsgierig bent naar antroposofische zorg.

Antropos.nu: www.antropos.nu/: Antropos.nu is een samenwerkingsverband van Scillz, de Academie Antroposofische Gezondheidszorg, de Academie voor Verbindingskunst en Plegan opleidingen.

Stichting Wederzijds: www.wederzijds-stervenscultuur.nl: Stichting Wederzijds werkt aan het bewust en spiritueel omgaan met sterven, door gesprek, activiteiten, publicaties, voorlichting en advies.

Brochures Gezichtspunten: www.gezichtspunten.nl: Het Centrum Sociale Gezondheidszorg geeft brochures uit onder de naam Gezichtspunten, met als doel om informatie te verschaffen over gezondheid, ziekte en preventieve aanpak,

Conferentie antroposofische gezondheidszorg: www.conferentie-ag.nl: Landelijke conferenties voor medewerkers in de gezondheidszorg, de landbouw, het onderwijs en voor overige geïnteresseerden.

Kinderspreekuur, antroposofische ouder- en kindzorg: www.kinderspreekuur.nl: Landelijk platform voor antroposofische ouder- en kindzorg, waar reguliere Jeugdgezondheidszorg wordt aangeboden, aangevuld met gezichtspunten vanuit de antroposofische geneeskunde, in ongeveer 19 consultatiebureaus.

Raphaëlstichting: www.raphaelstichting.nl: De Raphaëlstichting biedt zorg aan mensen met een verstandelijke beperking en is daarnaast actief in de psychiatrie en verpleeghuiszorg. Er werken 1.400 medewerkers op diverse locaties in Noord- en Zuid-Holland voor 1.200 cliënten van alle leeftijden.

DeSeizoenen: https://deseizoenen.org: DeSeizoenen bestaat uit woon- en werkgemeenschappen voor mensen met een verstandelijke beperking, meervoudige handicap en / of gedragsproblematiek.

Lievegoed antroposofische zorg: www.lievegoed.nl: Lievegoed is er voor kinderen en volwassenen met een verstandelijke en/of lichamelijke beperking, niet aangeboren hersenletsel en mensen met problemen op het gebied van psychiatrie en/of verslaving of een combinatie hiervan.

Camphill Nederland: www.camphill-nederland.nl: Camphil is een wereldwijde beweging van gemeenschappen op antroposofische basis waar kinderen en volwassenen met en zonder een beperking samen wonen, werken en leven.

Herfstcongres: www.herfstcongres.nl: Jaarlijkse conferentie over medische, therapeutische en pedagogische gezichtspunten op antroposofische grondslag.

Weleda: www.weleda.nl: Weleda is een internationaal farmaceutisch bedrijf, gespecialiseerd in antroposofische geneesmiddelen en natuurlijke lichaamsverzorgingsproducten.

Embryologie: www.embryo.nl/11: Een ‘aanvullende’ (complementaire) visie op het voorgeboortelijk (embryonaal) bestaan van de mens, volgens een fenomenologische benadering.

Bolk’s Companions: www.louisbolk.org/nl/publicaties/bolk-s-companions: De Bolk’s Companions zijn boekjes voor studenten en beroepsbeoefenaars in de gezondheidszorg, met korte medische teksten over integratieve processen in het menselijk lichaam en bewustzijn. 

International Federation of Anthroposophic Medical Associations: www.ivaa.info: The IVAA promotes the recognition of anthroposophic medicine and its implementation in health care systems. 

European Coalition on Homeopathic & Anthroposophic Medicinal Products: www.echamp.eu: ECHAMP recognises the important role that homeopathy and anthroposophic medicine play and can play in health care.

Anthromedics: www.anthromedics.org: Anthromedics is a professional online portal offering articles on anthroposophic medicine for physicians, nursing staff and therapists in practices, hospitals or training.

Medizinische Sektion: https://medsektion-goetheanum.org/anthroposophische-medizin/: Die Medizinische Sektion ist eine von 11 Fachrichtungen der Hochschule für Geisteswissenschaft am Goetheanum in Dornach, in der Schweiz.

Stibaf: https://stibaf.nl/:  Opleiding voor antroposofische fysiotherapie, voor fysiotherapeuten, oefentherapeuten en ergotherapeuten.

Plegan Opleidingen: https://www.plegan.nl/home-1150.html: Scholing voor verpleegkundigen en verzorgenden geïnspireerd door antroposofie.

Natuurlijke Kraamzorg: https://www.natuurlijkekraamzorg.eu/: Vanuit de gedachte dat bij de geboorte een ziel een lichaam betreedt, helpen we moeder en kind op weg door professionele kennis en vaardigheden te combineren met geschoolde intuïtie.

Er zijn wetenschappelijke resultaten van antroposofische geneeskunde, maar niet veel. Ze worden vooral in internationaal verband opgezet. Een artikel in Motief van september 2022 beschrijft verschillende Nederlandse onderzoeken, maar stelt ook:

‘ofschoon het aantal leerstoelen en wetenschappelijke publicaties sterk groeit evenals de wetenschappelijke evidentie van (kosten)effectiviteit en veiligheid (bijvoorbeeld Kienle et al., 2011), zijn er veel onderdelen van de antroposofische geneeskunde die nog goed onderzocht moeten worden. Die behoefte is er dan ook sterk, maar het gebrek aan universitaire interesse en voldoende financiële middelen om het onderzoek te financieren, in combinatie met de methodologische uitdagingen van het onderzoek door de complexiteit en individu georiënteerdheid van de antroposofische zorg, maken dat deze veelal nog op ervaring gebaseerd, expertise-based, is en minder evidence-based.’

Als concrete resultaten noemt het artikel:

‘Een recent proefschrift (Koster, 2019) toont aan dat op basis van de achterliggende waarden van de antroposofische gezondheidszorg, er een grote groep Nederlanders latente interesse in het gebruik van deze zorgvorm heeft.’

‘Onderzoek met de CQI Huisartsenzorg toont aan dat patiënten van antroposofische huisartsen gemiddeld meer tevreden zijn dan de patiënten van de Nederlandse huisartsen (Koster et al., 2014).’

‘Uit recent onderzoek naar de veiligheid van antroposofische natuurlijke middelen blijkt dat het aantal ernstige bijwerkingen zeer zeldzaam is (Hamre et al., 2017).’

‘Enkele grotere onderzoeken naar vergelijking van zorgkosten van huisartsen die aanvullend complementaire zorg of integratieve zorg aanbieden, lieten zien dat er duidelijke aanwijzingen zijn dat zorgkosten van patiënten van antroposofische huisartsen significant lager zijn; met name door minder farmacie en minder doorverwijzing naar de tweedelijn (Baars and Kooreman, 2016; Kooreman and Baars, 2011). Al deze wetenschappelijke bevindingen sluiten goed aan bij de ervaringen van de alledaagse zorgpraktijk dat de antroposofische gezondheidszorg in de eerstelijn door haar aanvullende visie, preventieve aanpak en therapieën patiënten de mogelijkheid geeft om actief en effectief aan de eigen gezondheidstoestand te werken (Abbing, 2020; Koster, 2019).’

Zorgboerderijen bestaan al sinds de jaren zestig van de twintigste eeuw in Nederland, vaak waren dit antroposofische leefwerkgemeenschappen. Vanaf de jaren negentig speelde Stichting Omslag hierin een belangrijke rol: ‘Stichting ter Bevordering van de Ontmoeting tussen Landbouw, Ambacht en Gezondheidszorg. Met als doel het ondersteunen van bestaande en nieuwe ontwikkelingen op het gebied van de ontmoeting tussen landbouw, ambacht en gezondheidszorg op de grondslag van de therapeutische beginselen van Rudolf Steiner en Ita Wegman.’

In 2008 beschreef Dr. Jan Hassink, Onderzoeker Landbouw en Zorg van Plant Research International, Wageningen-UR, dit als volgt:

‘In 1997 verscheen het boek Ontmoeting Landbouw en Zorg in opdracht van Omslag (Stichting ter bevordering van de ontmoeting tussen landbouw, ambacht en gezondheidszorg). In dit boek worden de praktijkervaringen van zorgboerderijen beschreven. In dezelfde periode werd een aantal landelijke bijeenkomsten gehouden over landbouw en zorg. Deze gebeurtenissen onder impuls van Omslag en andere organisaties waren een mijlpaal, omdat landbouw en zorg voor het eerst breed in de schijnwerpers kwam te staan. De ministeries van LNV en VWS zagen in dat landbouw en zorg aansloot bij de veranderende visies in de samenleving en dilemma’s waar de landbouw- en zorgsector voor stonden. Sinds 1997 is er veel gebeurd. Het aantal zorgboerderijen is meer dan vertienvoudigd en een grote verscheidenheid in doelgroepen vindt de weg naar de zorgboerderij. Stichting Omslag heeft denk ik goed gezien dat het met de enorme groei van het aantal zorgboerderijen belangrijk is het wezenlijke en het werkzame van de zorgboerderij expliciet te maken. Er is een schat aan ervaringskennis beschikbaar bij de pioniers die vanuit inspiratie en betrokkenheid al jarenlang landbouw en zorg combineren. Pioniers die vaak geïnspireerd zijn vanuit het antroposofische gedachtengoed.’

In Netwerkvorming in de landbouwzorgsector uit 2007 wordt de ontwikkeling als volgt beschreven:

‘Nederland kent al zorgboerderijen sinds de jaren zestig van de vorige eeuw. Dit waren individuele initiatieven, gestart vanuit idealisme en gedreven door de behoefte aan aandacht voor zingeving. Het waren vaak antroposofische of christelijke leefwerkgemeenschappen, die cliënten uit de zorg opnamen. De uitbreiding van agrarische bedrijven met zorgactiviteiten sloot vanaf de jaren 80 van de vorige eeuw aan bij de opkomende ontwikkeling in de agrarische sector naar plattelandsverbreding en de opkomende ontwikkeling in de zorgsector naar vermaatschappelijking van de zorg.’

In 1997 besteedde dagblad Trouw hier al aandacht aan:

‘De combinatie van landbouw en zorg heeft de wind in de rug. Het aantal “zorgboerderijen” voor mensen met een verstandelijke handicap of psychiatrische problemen zal de komende vijf jaar vertienvoudigen tot zo’n 500 bedrijven. Die zullen mogelijk ook randcriminelen en drugsverslaafden werk bieden. Een marginaal initiatief van een handjevol vasthoudende idealisten groeit uit tot een volwaardige bedrijfstak met 5000 tot 7000 werknemers. Idealisme blijft niettemin een vereiste.’

In dit artikel vertelt Derk Klein Bramel (1953-2019), van 1994 tot 2006 voorzitter van Stichting Omslag, over het werk op de antroposofische zorgboerderij Urtica/De Vijsprong in Vorden (Gld), waar hij coördinator is: ‘Hier ervaar je dat je nodig bent. Het verzorgen van de koeien bijvoorbeeld moet gewoon gebeuren, dat is niet vrijblijvend. Het werk doet een volledig appèl op de mensen en dat blijkt tot goede resultaten te leiden.’

Het werd eerder nog niet zo gezien. Trouw stelt: ‘Dat was in de pioniersfase, nu zo'n tien jaar geleden, wel even anders. De argwaan bij de gevestigde instellingen en ziektekostenverzekeraars was groot, alleen al omdat het fenomeen nauwelijks bekend was. Klein Bramel: “Het is een ontzettend lange weg geweest om de financiering rond te krijgen. Zorgboerderijen zijn pas sinds een paar jaar een geaccepteerde vorm van hulpverlening.”’

In Waarden van Landbouw en Zorg uit 2011 schrijven Jan Hassink, Auke van Dijk en Derk Klein Bramel in de inleiding:

‘Het aantal zorgboerderijen is de laatste jaren spectaculair gestegen. In 1998 waren er 75; in 2003 bijna 400 en in 2010 ongeveer 1000.’

Tegenwoordig zijn zorgboerderijen zo’n algemeen bekend en overgenomen verschijnsel geworden dat de oorspronkelijke antroposofische impuls niet meer wordt genoemd.

Antroposofische ouderenzorg, gehandicaptenzorg en kraamzorg is in Nederland te vinden, antroposofische ziekenhuiszorg in het buitenland (zoals in Duitsland en Zwitserland).

Ouderenzorg wordt bijvoorbeeld geboden door Warande in Zeist en Bilthoven (kijk ook hier) en Rudolf Steiner Zorg in Den Haag.

Antroposofische gehandicaptenzorg (zorg voor mensen met een beperking) is van oudsher een antroposofisch zorggebied. Tegenwoordig is deze zorg te vinden bij grote aanbieders als de Raphaëlstichting, vooral in Noord-Holland, bij Lievegoed en Amerpoort, vooral in het midden van het land, en bij DeSeizoenen, vooral in het zuiden van het land. Verder zijn er meestal kleinere zorgaanbieders, kijk hier.

Antroposofische kraamzorg bestaat in de vorm van Natuurlijke kraamzorg. Er is ook een beroepsvereniging, overal in het land zijn kraamverzorgsters te vinden die hier zijn opgeleid. Bijvoorbeeld Ria's Kraamburo, Naviva Kraamzorg, My Birth and Baby, Kraamkring Utrecht, Het Kraamnest en Beautiful Beginnings. Natuurlijke kraamzorg bestond in 2022 tien jaar en dat was aanleiding voor een onderzoek, waarvan de uitkomst boven verwachting positief uitviel.

Antroposofische ziekenhuiszorg in Duitsland is hier te vinden, in Zwitserland hier.